Gisteren werd in Ukkel het record van de hoogst gemeten luchtdruk verbroken: 1048,3 hPa. Het vorig record dateerde al van 27 januari 1932, toen noteerden we een druk 1048,0 hPa in Ukkel. In andere delen van het land lag de luchtdruk zelfs net iets hoger, dicht bij de 1050 hPa. En toch is dit niet zo heel bijzonder.
Hoe wordt luchtdruk gedefinieerd?
Luchtdruk is eigenlijk de druk, uitgeoefend op een oppervlak, als gevolg van het gewicht van de luchtkolom erboven. De 'normale' luchtdruk (herleid op zeeniveau) is gedefinieerd als 1013hPa. Is de druk hoger, dan spreken we van hoge druk, is de druk lager, dan spreken we van lage druk.
Hoge druk, betekent dit dan ook mooi weer?
Het hogedrukgebied van deze maandag 20 januari stond niet synoniem voor mooi weer. Er ontstonden mistbanken en er bleef lage bewolking hangen. Bij een hogedrukgebied in de zomer is het meestal mooi weer, maar in de winter verwachten we bij hoge druk eerder rustig, stabiel, droog weer, maar niet zozeer 'mooi' weer.
Welke factoren beïnvloeden de luchtdruk?
De luchtdruk wordt vooral door deze twee factoren beïnvloed: de dynamiek in de bovenste lagen van de atmosfeer en de temperatuur van de luchtsoort.
- De luchtstromen in de hogere lagen (zoals de straalstroom of jet-stream), die gevormd worden door het temperatuursverschil tussen de verschillende luchtsoorten, ondergaan versnellingen en vertragingen (gerelateerd aan variaties in hun snelheid, maar ook aan de kromming van hun traject). Deze versnellingen of vertragingen zorgen voor convergentie of divergentie van de lucht in de hoogte. Dit leidt tot de vorming van respectievelijk een hogedrukgebied of een lagedrukgebied.
- Lucht die afkoelt, wordt dichter, krimpt en zakt naar het aardoppervlak. Dit zorgt voor een "aanzuigeffect" in de hogere luchtlagen van de omringende lucht. In totaal wordt deze luchtkolom dus zwaarder, wat zorgt voor de vorming van een hogedrukgebied (zoals bijvoorbeeld het Siberisch Hoog). Het omgekeerde zal voorkomen voor lucht die opwarmt.
In de winter is deze dynamiek in de hoogte veel meer uitgesproken in onze streken (de jet stream is sterker door het groter temperatuursverschil, te wijten aan de afkoeling van de polaire gebieden). Dit zorgt ervoor dat een lagedrukgebied kan uitgroeien tot een heel diepe depressie (lage luchtdruk) en dat een hogedrukgebied een heel hoge luchtdruk kan bereiken.
Hoe kwam deze hoge druk dan precies tot stand?
Een krachtig hogedrukgebied strekte zich maandag 20 januari uit van het zuidwesten van de Britse Eilanden tot het noorden van de Balkan. Dankzij dit hogedrukgebied was de atmosfeer boven onze streken zeer stabiel. Dit hogedrukgebied werd gevormd door de specifieke dynamiek in de hogere luchtlagen (luchtstroom in de hoogte met een kromming van een hogedrukgebied) en door de aanvoer van koude lucht (polair maritieme lucht) in de onderste lagen van de atmosfeer. Ook al ligt deze configuratie aan de basis van het record dat in Ukkel werd verbroken, is deze niet uitzonderlijk en is ze eigenlijk zelfs typisch voor het winterseizoen.
