Hoe wordt bliksem waargenomen vanuit de ruimte?

Doorgaans gebeuren de waarnemingen van bliksem in België via het bliksemdetectiesysteem BELLS van het KMI, dat deel uitmaakt van het Europees netwerk EUCLID. Het is echter ook mogelijk om bliksem vanuit de ruimte waar te nemen.  Net zoals we met het blote oog het felle licht dat wordt uitgezonden bij elke ontlading kunnen waarnemen, kan een daarvoor ontworpen instrument op een satelliet dit doen op basis van diezelfde optische straling. De temperatuur van het kanaal (bliksemschicht) dat gevormd wordt bij een bliksemontlading loopt op tot wel 30.000°C. De intense optische straling die hierbij vrijkomt heeft een piekvermogen van ongeveer 109 W en kan, na verstrooiing van het licht tot aan de top van het wolkoppervlak, worden opgepikt door sensoren op satellieten. Op die manier worden sinds 1970 bliksemontladingen vanuit de ruimte bestudeerd.

Deze afbeelding gemaakt vanuit het ISS boven Californië toont de bliksem als een witte gloed aan de rechterkant van het centrum. De geel verlichte gebieden onder de wolken zijn de dichtbevolkte gebieden van Los Angeles en San Diego die zichtbaar zijn door de nachtverlichting (beeldkrediet: NASA,ISS036-E-022863, 21 juli 2013).

Aangespoord door de toekomstige lancering van de derde generatie meteorologische satellieten ('Meteosat Third Generation (MTG)') van EUMETSAT met aan boord een nieuw type bliksemsensor 'Lightning Imager (LI)', werd voor de eerste keer over een groot deel van Europa de waarnemingen van EUCLID vergeleken met de optische straling opgevangen door de bliksemsensor 'Lightning Imaging Sensor (LIS)' op het internationaal ruimtestation ISS. Zo een vergelijking is niet voor de hand liggend aangezien het ruimtestation in een baan rondom de Aarde draait aan een snelheid van pakweg 7 km/s, waardoor een specifiek gebied zich enkel gedurende 90 seconden in het gezichtsveld van de bliksemsensor bevindt.

Onderstaande figuur toont in aparte stappen het gebied waarbinnen ISS-LIS waarneemt op een bepaald tijdstip (grijze overlappende vlakken) met daarbij de verschillende waargenomen bliksemontladingen door beide systemen. Merk op dat EUCLID onderscheid kan maken tussen grondontladingen (van wolk naar de grond, CG) en wolkontladingen (tussen de wolken, IC), terwijl dit niet mogelijk is vanuit de ruimte.

De ontwikkelde methode en resultaten zoals beschreven in het zopas gepubliceerde artikel vormen een belangrijke basis voor toekomstige studies gerelateerd aan het gebruik van de toekomstige MTG satellieten voor bliksemwaarnemingen boven Europa. De lancering van MTG wordt voorzien in 2022.

Cookies opgeslagen